آوای دل

طلبه و انتخاب رشته تحصیلی

یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین چالش‌های نظری میان طلاب که در مقام تصمیم‌گیری و عمل برای آنان حیرت و توقف می‌آفریند، موضوع جهت‌گیری تخصصی است. پرسش‌های زیر نمایانگر این چالش و بیان برخی از ابعاد آن است؛

الگوی مطلوب طلبه الگوی جامع است یا الگوی متخصص؟ آیا طلبه باید از خود شخصیتی جامع و همه‌جانبه بسازد یا اینکه نظر به یک نیاز خاص داشته باشد و در یک زمینه مشخص متخصص شود؟ آیا طلبه باید نقش‌های اجتماعی متعددی را برعهده بگیرد یا تنها در یکی از فعالیت‌ها حضور داشته باشد؟

پس از پذیرش الگوی تخصص‌محور علاوه بر این پرسش‌های عام، سؤال‌های دیگری نیز در باره انواع نقش‌های اجتماعی، رشته‌های تحصیلی، مراکز تخصصی و موسسات وابسته وجود دارد که طلبه برای انتخاب، باید پاسخ آنها را بیابد. همچنین پرسش‌های مربوط به تناسب طلبه با هر گرایش، یا تطبیق شرایط لازم بر وضعیت فعلی او و کشف ویژگی‌های فردی، معضلات دیگری است که باید به صورت موردی بدان پرداخته شود.

بی‌تردید اظهار نظر نهایی در مورد چنین مسائلی، جز با اهتمام جدی صاحب نظران و مباحثة فعال اندیش‌مندان قابل اعتماد نیست و این قلم هرگز ادعا ندارد که پاسخ این ابهام دشوار را یافته و ارائه داده است. اما اگر باب گفتگو در این موضوع را گشوده و توانسته باشد زوایای مختلف مسئله و ابعاد اهمیت و پیچیدگی آنرا نمایانده باشد، خود را کامیاب می‌پندارد. زیرا طرح کامل پرسش و ارائة مواد خام و مایة اولیة فکری، هم برای طلاب که خود درگیر این موضوع هستند و هم برای فضلا که در مقام راهنمایی طلاب قرار دارند مفید است؛ که حُسنُ السّؤالِ نِصفُ العِلمِ[1].[2]

[1]. بحارالانوار، ج 1 ص 224. از رسول مکرم اسلام6

[2]. زوایایی از این بحث در مقاله‌ «تخصص» از کتاب تأملی در نظام آموزش حوزه ص 90 بررسیده شده است.