آوای دل

علت بکار گیری الفاظ زشت در کودکان و نوجوانان چیست و چگونه می‏توان با او برخورد کرد؟

این رفتار، عللی دارد:

۱. الگوها: اگر والدین و نزدیکان، با خود او یا با دیگران این گونه برخورد کنند و سخنان زشتی را بر زبان جاری سازند، او نیز چنین خواهد کرد؛ پس باید محیط اصلاح شود.

۲. نمایش استقلال: گاهی نوجوان برای تثبیت استقلال خود، به این کار دست می‏زند که باید با راهکارهای ذیل، او را متوجه زشتی این عمل کرد.

۳. عصبانیت: با توجه به اهمیت و تأثیر فراوان این عامل در بد دهنی کودک و نوجوان، بکوشید زمینه‏ های عصبانیت او را از بین ببرید.

۴. همسالان: نوجوان، از همسالان فحاش تأثیر جدی می‏پذیرد؛ بنابراین، با نرمی و عطوفت و آگاهی غیر مستقیم دادن درباره‏ رفیقان بد، رابطه‏ اش را با آنان قطع کنید.

چـنـد توصیـه:

أ. برای مصونیت فرزندان از این رفتار نابهنجار، از دوران کودکی باید توجه شود. وقتی فرزند خردسال و شیرین زبان شما، کلمه‏ زشتی را بر زبان جاری می‏کند، شادمانی نکنید و مغلوب احساسات خود نشوید و همان لحظه، با آرامش به او بفهمانید که سخنش ناپسند است.

ب. در مقابل سخنان زشت فرزندانتان داد و فریاد نکنید و ادای شوکه شدن را در نیاورید.

ج. هنگام مواجهه با بد دهنی فرزندان فقط رو ترش کنید و در موقعیت‏های عاطفی، با سخنی نرم، او را از این عمل باز دارید (کودک و نوجوان، هر از چند گاهی، احساس عاطفی شدیدی به پدر و مادر می‏ یابد؛ آنان را در آغوش می‏گیرد و می‏بوسد و اظهار محبت می‏کند. این رفتار به این دلیل است که شاید شب قبل کابوسی درباره‏ از دست دادن پدر یا مادر دیده یا در مدرسه شنیده است که یکی از همسالان، پدر یا مادرش را از دست داده و یا فیلمی عاطفی را دیده است. این موقعیت عاطفی، بهترین زمان برای نهی فرزند از رفتارهای ناپسند است؛ زیرا مقاومت روانی‏اش به پایین‏ترین حد می‏رسد). به او بگویید فحش دادن و بد دهنی، احساسات دیگران را جریحه‏ دار می‏کند و ممکن است به او آسیبی برسد.

د. هنگام نهی فرزندان، از روش استدلال خود محوری (وقتی فحش می‏دهی، به شخصیت تو لطمه می‏خورد و در جامعه بی‏ ارزش می‏شوی)، و استدلال دیگر محوری (وقتی ناسزا می‏گویی، به شخصیت من لطمه می‏خورد؛ چون مادر تو هستم)، استفاده کنید.

هـ. اگر ناسزاگویی برایش عادت شده است، به او بیاموزید که تا مدتی، واژه‏ زشت را در ذهن خود یا زیر لب و آرام بگوید.

و. می‏توانید الفاظی مناسب‏تر را جایگزین واژگان زشت کنید تا هنگام عصبانیت، با آن واژگان تخلیه شود؛ برای مثال، به جای «بی‏شعور» می‏تواند از «واژه‏ بی‏ منطق» استفاده کند.

ز. در صورت استمرار بد دهنی، از ساز و کارهای بازدارنده و به ویژه کاستن از پول توجیبی و … استفاده کنید. به او بگویید که در برابر هر کلمه‏ زشت، مقداری از پول توجیبی‏اش کم خواهد شد.

ح. در صورت پیشرفت، از تحسین و تشویق غافل نشوید.

۷ روش درمانی برای فحاشی کودکان

۱- والدين بايد به طور کلي ناسزاگويي را ترک کنند همچنين به کودک توضيح دهند که رفتار قبلي آن ها صحيح نبوده است.

۲- کنترل محيط و تعاملات کودک بسيار حائز اهميت است بايد با دور کردن کودک از محيط هاي ناسالم، دوستان و رفت و آمدهاي مناسبي را نيز جايگزين کرد. مناسب تر است که والدين به طور ويژه از دو سالگي يعني زماني که کودک تقليد کلامي رو به پيشرفتي را نشان مي دهد به اين نکته توجه داشته باشند.

۳- والدين با دقت بيشتري کارتون ها، فيلم ها و بازي هاي رايانه اي را برای کودکانشان انتخاب کنند.

۴- روش هاي سختگيرانه والدين، رفتارهاي پرخاشگرانه به خصوص ناسزاگويي کودک را افزايش مي دهد، تغيير شيوه هاي تعامل با کودک از تثبيت اين رفتار جلوگيري مي کند.

۵- در مقابل فحاشي کودک هيچ گونه واکنشي نشان ندهيد و کاملا حرکات او را ناديده بگيريد تا حس کنترل کردن ديگران در او تقويت نشود.

۷- با شنيدن حرف های زشت کودک نخنديد، بلکه با او صحبت کنيد و برايش توضيح دهيد هر روزي که حرف هاي ناپسند نزند يا در مهماني ها اين رفتار را نداشته باشد پاداش خواهد گرفت.

۷- بايد در پی ايجاد کردن موقعيت هايی باشيد که کودک احساس نشاط و دوست داشتنی بودن را تجربه کند. در چنين مواردی بايد به درمان حالات افسرده وار او نيز بپردازيم. اين حس را بايد در تمامی تعاملات بگنجانيد تا از افسردگی و اضطراب او کم شود.