آوای دل

وَ لا يَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَ السَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبى‌ وَ الْمَساكِينَ وَ الْمُهاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ «22»
«1». عنكبوت، 45.
جلد 6 - صفحه 162
صاحبان مال و وسعت از شما نبايد سوگند بخورند كه به نزديكان و مستمندان و مهاجران در راه خدا چيزى ندهند، بلكه بايد عفو و گذشت نمايند و از آنان درگذرند. آيا دوست نداريد كه خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است.
نکته ها
كلمه‌ى‌ «يَأْتَلِ» از ريشه «الو» به معناى كوتاهى كردن و يا از «الى» به معناى سوگند ياد كردن است، همانند «ايلاء» در مباحث فقهى. «1»
«عفو» به معناى بخشيدن است و «صَفح» به معناى ناديده گرفتن كه مرحله بالاتر از عفو است. بعضى گفته‌اند كه «صفح» آن عفوى است كه در آن ملامت نباشد.
در آيات قبل از كسانى كه تهمت مى‌زنند به شدّت انتقاد شد، بعضى از اصحاب سوگند ياد كردند كه به افراد تهمت‌زن هرگز انفاق نكنند، اين آيه مى‌فرمايد: به خاطر لغزشهاى قبل، محرومان را بى‌نصيب نگذاريد. (شأن نزول)
پیام ها
1- مرفّهين در برابر محرومان مسئول هستند. وَ لا يَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ‌ …
2- مهم‌تر از انفاق، استمرار آن و خسته نشدن از آن و كوتاهى نكردن در آن است.
«وَ لا يَأْتَلِ»
3- در انفاق، هم از وسعت مالى و هم از امكانات ديگران استفاده كنيد. أُولُوا الْفَضْلِ‌ … وَ السَّعَةِ
4- در كمك كردن، بستگان اولويّت دارند. «أُولِي الْقُرْبى‌»
5- در پيمودن مراحل كمال، بلند همّت باشيد وبه حداقل اكتفا نكنيد. ابتدا كلمه‌ى «عفو» آمده، در مرحله‌ى بالاتر «صفح» آمده است. «وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا»
6- كسى كه ديگران را ببخشد، به بخشش الهى نزديكتر است. (عفو و گذشت‌
«1». مفردات راغب.
جلد 6 - صفحه 163
وسيله‌ى جلب مغفرت الهى است) «أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ»
7- هدف از عفو و گذشت ديگران، كسب مغفرت خدا باشد، نه چيز ديگر. «أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ»
8- در شيوه‌ى تبليغ، از احساسات وعواطف مردم كمك بگيريم. «أَ لا تُحِبُّونَ»
9- رهبران دينى بايد مردم را به انفاق و عفو و گذشت تشويق كنند.