حضرت خدیجع
تفسیر وترجمه آیه 3سوره توبه
تفسیر وترجمه آیه 3سوره توبه
وَاَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِه اِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْاَكْبَرِ اَنَّ اللَّهَ بَرى ءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ وَ رَسُولُهُ فَاِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ اِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا اَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِى اللَّهِ وَ بَشِّرِ الَّذينَ كَفَرُوا بِعَذابٍ اَليمٍ.
ترجمه
و [اين پيام،] اعلامى است از سوى خدا و پيامبرش به [همه ]مردم در روز حجّ اكبر [يا روز عيد قربان ] كه خدا و پيامبرش از شرك گرايان بيزارند [و در برابر آنان تعهدى ندارند] با اين حال اگر [از كفرگرايى و حق ستيزى خويش ] توبه نماييد، اين [كار ]براى شما بهتر است، اما اگر روى بر تابيد [و از پذيرش حق سرپيچى نماييد ]پس بدانيد كه شما نمى توانيد خدا را در مانده سازيد [و يا از كيفر او بگريزيد]. و كسانى را كه كفر ورزيده اند به عذابى دردناك نويد ده.
تفسير
وَاَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِه اِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْاَكْبَرِ
اين اعلامى است از خدا و پيامبرش به مردم شرك گرا در روز حج اكبر… اين فراز در حقيقت فرمان خداست كه به شرك گرايان و آنانى كه با شما پيمان دارند، بيزارى خدا و پيامبر و پايان مدت مقرر پيمان ها را با آنان اعلان كنيد…
پاره اى بر آنند كه منظور از واژه «الناس» همه مردم است؛ چرا كه توحيد گرا و شرك گرا در اين پيام مورد خطابند و همه بايد آگاه گردند.
«حجّ اكبر» چه روزى است؟ در مورد روز «حج اكبر» ديد گاه ها متفاوت است:
1 - به باور گروهى از جمله «عمر»، «عطاء»، «طاووس»، «مجاهد» و… روز «حج اكبر» روز عرفه است.
اين ديدگاه از پيامبر و امير مؤمنان نيز روايت شده است.
«عطا» در اين مورد مى گويد: «حج اكبر» آن است كه در آن، در عرفات توقّف گردد، و «حجّ اصغر» آن است كه وقوف در عرفات در آن نباشد و آن «عمره» است.
2 - امّا به باور گروهى ديگر، از جمله «ابن عباس»، «سعيد بن جبير»، «ابن زيد»، «مجاهد» و… «حج اكبر» روز عيد قربان است.
اين ديدگاه از پيامبر گرامى، اميرمؤمنان و حضرت صادق عليه السلام نيز روايت شده است.
«حسن» در اين مورد مى گويد: بدان دليل آن روز را در آن سال «حج اكبر» عنوان دادند كه توحيدگرايان و شرك گرايان همه باهم در مراسم حجّ آن سال شركت جستند و پس از آن ديگر به شرك گرايان اجازه انجام حجّ داده نشد.
3 - و ازديدگاه برخى چون «سفيان» و«مجاهد» منظور از «حج اكبر» همه روزهاى برگزارى مراسم حج است چنانكه به همه روزهاى جنگ جمل يا صفّين يا نهروان، روز جمل و صفين گفته مى شود و اختصاص به روز معينى ندارد.
اَنَّ اللَّهَ بَرى ءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ
كه خدا از شرك گرايان و از عهد و پيمان با آنان بيزار است.
وَ رَسُولُهُ
و پيامبر او نيز از شرك گرايان و از عهدو پيمان با آنان بيزار است.
به باور مفسّران منظور از بيزارى خدا و پيامبر در آيه نخست، اعلان بى اساس بودن پيمان با آنان است، و منظور از بيزارى دوّم كه در اين آيه آمده است، گسستن روابط دوستانه با آنها است، و با اين بيان در دو آيه تكرارى نيست.
فَاِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ
پس اگر شما شرك گرايان در اين دوران چهار ماه كه مهلت داده شده ايد روى توبه به بارگاه خدا آورديد و از شرك به توحيد و از ستم و تجاوز به عدالت و تقوا و از تاريك انديشى و خشونت به قانون گرايى و زندگى مسالمت آميز و خردمندانه و بشر دوستانه بازگشتيد، اين كار براى شما بهتر است؛ چرا كه بدين وسيله از رسوايى دنيا و آخرت رهايى خواهيد يافت.
وَ اِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا اَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِى اللَّهِ
و اگر از حق روى برگردانيد و بركفر و بيداد خويش پاى فشاريد، بدانيد كه شما نمى توانيد خدا را به ستوه آورده و يا از عذاب و كيفر او بگريزيد و خويشتن را در اين جهان و جهان ديگر از عذاب دردناك او رهاسازيد.
با اين بيان مهلت دادن به شما از سوى خدا نه به خاطر ناتوانى اوست، بلكه به خاطر اتمام حجت و از روى مهر و مصلحت است.
در ادامه آيه شريفه آنان را از عذاب آخرت هشدار داده و مى فرمايد:
وَ بَشِّرِ الَّذينَ كَفَرُوا بِعَذابٍ اَليمٍ
و كسانى را كه كفر ورزيده اند، به عذاب دردناكى نويده ده!
منبع اصلی:
تفسير مجمع البيان جلد ۱۰،امين الاسلام طبرسي،ترجمه : علي کرمي
